Fot. Instytut De Republica
Zdaniem dyrektora Instytutu De Republica, dr. hab. Bogumiła Szmulika, prof. ucz., wydarzenia bydgoskie z początku września 1939 r. były dotąd zbyt mało widoczne w naukowym dyskursie. Instytut De Republica i Uniwersytet Kazimierz Wielkiego w Bydgoszczy podjęły się zmiany tego stanu rzeczy. Dyrektor podkreślił, że celem konferencji było przedstawienie rzetelnych badań naukowych, które odkłamują niemiecką propagandę wojenną. Tę, która z ofiar bydgoskich uczyniła agresorów i to na długie lata. Dodał, że zwłaszcza w pierwszych dniach wojny Niemcy szczególnie zadbały o odpowiednie przekazy, by usprawiedliwić okrutną napaść na Polskę. W czasie konferencji 3 września 2021 r. zaprezentowano wyniki wieloletnich poszukiwań naukowych, o których na zakończenie dyskutowali zaproszeni do udziału w konferencji goście. Cały materiał zostanie wydany nakładem wydawnictwa Instytutu De Republica w formie monografii.
Przypomnijmy, że 3 i 4 września w Bydgoszczy doszło do niemieckiej dywersji, kiedy to w całym mieście ostrzeliwano wycofujących się z Bydgoszczy polskich żołnierzy. Do przybyłych z III Rzeszy dywersantów dołączyło wówczas wielu mieszkańców niemieckiego pochodzenia. W wyniku ich działań śmierć ponieśli także nie biorący udziału w strzelaninie cywile, zarówno Polacy, jak i Niemcy. Tym wydarzeniom towarzyszyły niemieckie represje i mordy na polskiej ludności cywilnej na ogromną skalę.
Dlatego podczas konferencji paneliści zwracali uwagę na to, żeby nie powtarzać goebbelsowskiego określenia „bydgoska krwawa niedziela”. Jak zauważył jeden z mówców „Wydarzenia bydgoskie”, w zakłamanej wersji miały stanowić usprawiedliwienie działań niemieckich bez wypowiedzenia wojny. Niemiecka propaganda, miała też spowodować zainteresowanie prasy zachodniej z państw neutralnych i wywołać nieżyczliwe Polsce komentarze. Kolejny zaznaczył, że także po wojnie niemieccy historycy oraz niestety kilku polskich, podtrzymywało tę wersję. Dlatego za szczególnie cenną należy uznać publikację Gintera Szuberta – historyka, dziennikarza z końca lat 90-tych „Dywersja w Bydgoszczy. Śmierć legendy”, w której obala rodzime, niemieckie oskarżenia wobec mieszkańców Bydgoszczy.
W czasie konferencji mowa była również o badaniach dotyczących ofiar wydarzeń bydgoskich. Niestety nie dysponujemy bezsporną imienną listą zabitych. Żmudne poszukiwania archiwalne i biblioteczne dokonane przez IPN umożliwiły ustalenie 365 osób, które straciły życie w mieście.
Uczestnicy konferencji podejmowali też tematy dotyczące charakteru niemieckich i sowieckich działań wojennych na terenie Polski. Jeden z referatów przedstawił II wojnę światową jako nowy wymiar wojny totalnej, prowadzonej wszelkimi dostępnymi środkami, „której celem jest całkowite zniszczenie przeciwnika ale przede wszystkim uderzenie w naród”.
Postulatem wszystkich panelistów było, aby powstały publikacje w różnych językach, by historycy mogli sięgnąć do rzetelnych źródeł i przestać zakłamywać historię „w poszukiwaniu usprawiedliwienia tego, czego nie można usprawiedliwić”.
W konferencji w Bydgoszczy udział wzięli m.in. przedstawiciele administracji państwowej, w tym minister w Kancelarii Premiera RP, Łukasz Schreiber; prezes Rządowego Centrum Legislacji, Krzysztof Szczucki, przedstawiciele władz rządowych i samorządowych oraz parlamentarzyści, w tym Iwona Kozłowska posłanka Platformy Obywatelskiej i Jarosław Wenderlich, podsekretarz stanu i radny Rady Miasta Bydgoszczy, Uniwersytet Kazimierza Wielkiego, współgospodarza konferencji reprezentował rektor prof. dr hab. Jacek Woźny oraz dziekan Wydziału Historycznego dr hab. Marek Zieliński, prof. ucz. oraz dr hab. Marek Romaniuk. Wśród panelistów usłyszeliśmy wybitnych naukowców i cenionych historyków, wśród których są m.in. dr hab. Bogusław Kopka (członek Rady Naukowej Instytutu De Republica), prof. dr hab. Marek Kornat (członek Rady Naukowej Instytutu De Republica, Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego, PAN), dr Paweł Kosiński (IPN), dr hab. Janusz Kutta (Kujawsko-Pomorska Szkoła Wyższa w Bydgoszczy), dr hab. Marek Romaniuk (Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy) oraz dr hab. Sylwia Grochowina (Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu).
****
Konferencja miała miejsce w gmachu Biblioteki Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy 3 października 2021 r. Towarzyszyła jej wystawa zdjęć „Bydgoszcz 1939-1945 r.” przygotowana we współpracy z bydgoskim Muzeum Okręgowym im. Leona Wyczółkowskiego.
Julian